فرایند هضم غذا چطور اتفاق میافتد؟ چرا برخی افراد بعد از غذا خوردن در هضم آن دچار مشکل میشوند؟ آیا مکملی برای هضم بهتر و راحتتر غذا وجود دارد؟ اگر بخواهیم به طور طبیعی و با داشتن یک رژیم غذایی مناسب هضم غذا را راحت کنیم باید چه کاری انجام دهیم؟
اینها سوالاتی است که در این مقاله به آنها پاسخ خواهیم داد و خوراکیها و مکملی را معرفی خواهیم کرد که به هضم راحت کمک خواهد کرد.
مکانیسم هضم و جذب غذا
مکانیسم هضم به معنی تجزیه فیزیکی مواد غذایی به ذرات کوچکتر برای هضم شیمیایی موثرتر است. هضم شیمیایی یعنی ساختار مولکولی ترکیبات بلعیده شده توسط آنزیمهای گوارشی به شکلی قابل جذب در جریان خون تخریب شود. در واقع فرآیند هضم شکستن مولکولهای بزرگ و نامحلول در مولکولهای کوچکتر برای جذب در جریان خون است. این فرآیند شامل استفاده از بسیاری از مایعات و آنزیمهای گوارشی مانند بزاق، مخاط، صفرا، اسید هیدروکلریک و غیره است.
هضم غذا از کجا شروع می شود؟
دستگاه گوارش مجموعهای از اندامهای توخالی است که در لولهای دراز و پیچخورده از دهان تا مقعد به هم متصل شدهاند. اندامهای توخالی تشکیل دهنده دستگاه گوارش عبارتند از دهان، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و مقعد.
کبد، پانکراس و کیسه صفرا اندامهای جامد دستگاه گوارش هستند.
دستگاه گوارش از دهان شروع میشود و به مقعد ختم میشود. مانند یک لوله عضلانی بلند به طول 10 متر است که اندامهای گوارشی در طول مسیر به آن متصل شدهاند. مخزن بزرگی از میکروبها مانند باکتریها در رودهبزرگ و تا حدی در بقیه دستگاه گوارش زندگی میکنند.
سوء هاضمه چیست؟
اختلال در هضم یا سوء هاضمه به احساس درد یا ناراحتی، مادامی که معده بعد از خوردن غذا در حال هضم آن است، گفته میشود. اگر بعد از خوردن غذا به معده درد دچار شدید، فرایند گوارشی شما به درستی کار نمیکند و یک جای کار خوب پیش نمیرود. البته توجه داشته باشید که همیشه مشکل از بدن شما نیست و گاهی به این معنی است که خیلی سریع غذا خوردهاید و یا آن غذا با معده شما سازگار نبوده است.
تقریباً همه افراد گاهی سوء هاضمه را تجربه کردهاند. اما برای برخی افراد، این یک اتفاق روزمره است که کیفیت زندگی آنها را کاهش میدهد. هنگامی که سوء هاضمه به یک مشکل مهم تبدیل میشود، قطعاً به دنبال درمان برای آن میروید. گاهی اوقات سوء هاضمه دلیل بر وجود یک بیماری زمینهای گوارشی (GI) است که نیاز به درمان دارد. اما گاهی اوقات حتی یک توضیح ساده برای این علائم وجود ندارد.
سوء هاضمه چه احساسی دارد؟
سوء هاضمه علائم مختلفی دارد، اما همیشه درد و ناراحتی های شکمی را به همراه دارد. شکم عضوی است که بیشتر اندامهای دستگاه گوارش را به هم مرتبط میکند، بنابراین اگر آنها در حین انجام وظایف خود با مشکل مواجه شوند، کاملاً محسوس خواهد بود. علائم سوء هاضمه همیشه بعد از غذا خوردن، زمانی که معده در حال هضم است رخ میدهد. از نظر متخصصان علائم سوء هاضمه عبارتند از:
- درد اپی گاستر: اپی گاستر ناحیه مرکزی و بالای شکم شما است. جایی که شکم شما قرار دارد.
- احساس سوزش: سوزش ممکن است از اسیدهای معده و آنزیمهای موجود در دستگاه گوارش یا از التهاب ناشی شود.
- سیری زودرس یا دیررس: احساس سیری بلافاصله بعد از غذا خوردن یا مدتها بعد، نشان میدهد که معده شما غرق شده است.
اما افرادی که سوء هاضمه را تجربه می کنند اغلب علائم دیگری را همراه با آن گزارش می کنند، مانند:
- نفخ
- گاز
- حالت تهوع.
- آروغ زدن
- رگورژیتاسیون (هنگامی که غذای بلعیده شده برمیگردد)
- رفلکس اسید
- سوزش سردل
این علائم میتوانند با سوء هاضمه نیز در ارتباط باشند.
توجه: گاهی اوقات حمله قلبی میتواند به صورت سوء هاضمه ظاهر شود. اگر سوء هاضمه با تعریق، تنگی نفس یا احساس سفتی و فشردگی در ناحیه بالای شکم همراه است، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
سوء هاضمه چقدر طول می کشد؟
ممکن است برای چند دقیقه تا چند ساعت پس از صرف غذا علائم سوء هاضمه داشته باشید. 3-5 ساعت طول میکشد تا معده شما یک وعده غذایی را قبل از انتقال به روده هضم کند. در طول این مدت، لوزالمعده و کیسه صفرا، صفرا و آنزیمها را به معده میفرستند تا به هضم کمک کنند. این اندامها در ناحیه اپی گاستر شما (بالای قسمت میانی شکم) هستند که علائم سوء هاضمه در آنها رخ میدهد.
دلایل سوء هاضمه چیست؟
دلایل سوء هاضمه گاهی میتواند ساده باشد. به عنوان مثال، بسیاری از مردم پس از یک وعده غذایی زیاد یا غنی دچار سوء هاضمه میشوند. توضیح آن آسان است. سیستم گوارشی شما برای تحمل بار سنگین سختتر از حد معمول کار میکند. معده شما در حال کشیده شدن است، کیسه صفرا و لوزالمعده منقبض میشوند و همگی شیره گوارشی قوی تولید میکنند که ممکن است بافتهای شما را تحریک کند.
اما سوء هاضمهای که بیشتر از مصرف یک وعده غذایی طول بکشد، یا به طور مزمن در حال اتفاق افتادن است، باید جدی گرفته شود. چرا که ممکن است دلایل مختلفی دخیل باشد مثل وجود یک بیماری یا اینکه هیچ دلیل واضحی وجود نداشته باشد؛ به این حالت سوء هاضمه عملکردی میگویند. اختلالات عملکردی دستگاه گوارش زمانی اتفاق میافتد که اعصاب دستگاه گوارش شما بیش از حد حساس باشند، که آستانه ناراحتی شما را کاهش میدهد. به طور کلی علل سوء هاضمه به سه دسته تقسیم میشوند:
- عادات غذایی شما
- نحوه عملکرد دستگاه گوارش شما
- درک شما از درد و ناراحتی
علت اصلی سوء هاضمه چیست؟
رایجترین و ارگانیکترین علت سوء هاضمه ترشح اسید معده میباشد. اسید باعث ایجاد احساس سوزش میشود. معده دارای یک پوشش قوی است که برای محافظت از آن در برابر اسید خود طراحی شده است، اما گاهی اوقات پوشش آن فرسوده میشود. وقتی این اتفاق میافتد، توسط اسید تحریک شده و ملتهب میشود.
گاهی اوقات شیره معده از معده به قسمت بالای روده کوچک (اثنی عشر) میریزد. اثنی عشر مانند معده پوشش محافظ ندارد، بنابراین اسید میتواند آسیب بیشتری به آن وارد کند. اسیدها همچنین میتوانند از بالای معده به سمت پایین مری فرار کنند. به این حالت رفلاکس اسید میگویند. مری نیز برای تحمل اسید طراحی نشده است.
رفلاکس اسید ممکن است علائم دیگری را داشته باشد که میتواند منجر به سوء هاضمه شود، مانند آروغ زدن، بازگشت به خون و سوزش سر دل. شما میتوانید رفلاکس اسید و ناراحتی در مری خود داشته باشید حتی اگر پوشش معده شما هنوز دست نخورده باشد. با این حال، وقتی اسید مخاط معده شما را میخورد، شما به بیماری زخم معده مبتلا هستید که میتواند باعث ایجاد زخم در معده و اثنی عشر شود. زخم معده نیز باعث ایجاد نوعی درد سوزش میشود.
زخم معده ممکن است علائم دیگری داشته باشد که میتواند با سوء هاضمه همراه باشد، مانند سیری زودرس (سیری)، حالت تهوع و نفخ. در واقع اسید و زخم اغلب علل ارگانیک سوء هاضمه مزمن هستند که پزشکان از سوء هاضمه عملکردی به عنوان “سوء هاضمه غیر زخمی” یاد میکنند. اما به طور کلی، سوء هاضمه عملکردی شایع تر از هر علت ارگانیک سوء هاضمه است.
بهترین مواد غذایی که به هضم بهتر کمک می کنند
- ماست
ماست از شیر تخمیر شده تهیه میشود و معمولاً حاوی باکتریهای اسید لاکتیک است. علاوه بر این، حاوی باکتریهای خوب به نام پروبیوتیک است. باکتریهای خوبی که در دستگاه گوارش زندگی میکنند و میتوانند به بهبود هضم و سالم نگه داشتن آن کمک کنند.
- سیب
سیب منبعی غنی از پکتین، فیبر محلول است. پکتین موجود در سیب به دور زدن هضم در روده کوچک کمک میکند و سپس توسط باکتریهای خوب در روده بزرگ تجزیه میشود. علاوه بر این، سیب برای افزایش حجم مدفوع نیز کاربرد دارد و بنابراین اغلب برای رفع یبوست و اسهال استفاده میشود. علاوه بر این، نشان داده شده است که خطر ابتلا به عفونتهای روده و همچنین التهاب در روده بزرگ را کاهش میدهد.
- زیره
زیره گیاهی با پیاز و ساقه سبز بلند است که برای طعم دادن به غذاها استفاده میشود. محتوای فیبر موجود در شوید به جلوگیری از یبوست و بهبود نظم در دستگاه گوارش کمک میکند. علاوه بر این، زیره حاوی یک ضد اسپاسم است که عضلات دستگاه گوارش را شل میکند. این اثر زیره میتواند علائم منفی گوارشی مانند نفخ، و گرفتگی عضلات را تسکین دهد.
- کفیر
یک محصول لبنی کشت شده است که از افزودن دانههای کفیر به شیر تهیه میشود. این دانهها حاصل مخلوط کردن مخمر و باکتری با شیر هستند و برای هضم غذا مفید هستند. مانند پروبیوتیکهای موجود در ماست، کشت کفیر که به هضم لاکتوز کمک میکند، به کاهش برخی از عوارض جانبی منفی مرتبط با عدم تحمل لاکتوز مانند نفخ، گرفتگی عضلات و گاز کمک میکند.
- دانه چیا
دانه چیا منبع عالی فیبر رژیمی است. این دانه برای مصرف باید در آب قرار گیرد تا حالت ژلهای پیدا کند و سپس مصرف شود. علاوه بر این، مانند یک پریبیوتیک عمل میکند و از رشد باکتریهای سالم در روده حمایت میکند و در نتیجه به هضم سالم کمک میکند. علاوه بر این، محتوای فیبر موجود در آنها به منظم بودن روده و مدفوع سالم کمک میکند.
معرفی بهترین مکمل برای هضم راحت غذا
بعد از انجام راهکارهای مناسب برای هضم بهتر غذا و مصرف خوراکی هایی که به رند هضم بهتر کمک میکنند، میتوان به سراغ مکملهایی رفت که در روند هضم تاثیر بسزایی دارند. مثل روغن تاپ ام سی TOP M.C و شربت سیموویت امگا3 تولید شده در سیمرغ داروی عطار که بهترین انتخاب برای هضم راحت غذا و جلوگیری از سوء هاضمه میباشد. البته لازم به تاکید است برای مصرف هر قرص یا حتی مکمل بهتر است اول با پزشک مشورت کنید.
جهت تهیه شربت سیموویت امگا3 بهترین شربت سوء هاضمه از سیمرغ دارو عطار کلیک کنید.
در سیمرغ دارو عطار در مورد مکانیسم هضم غذا صحبت کردیم. از سوء هاضمه و علل بوجود آمدن آن گفتیم و مواد غذایی را برای جلوگیری و یا درمان این عارضه و همچنین هضم راحتتر غذا معرفی کردیم. در آخر مکملهایی را برای هضم راحت غذا نام بردیم. از اینکه تا انتها با ما همراه بودید، سپاسگزاریم.